اولین نمازگزاران اسلام

پی نوشت:
[1]. «کَانَ جَبْرَئِیلُ یَأْتِیهِ وَ لَا یَدْنُو مِنْهُ إِلَّا بَعْدَ أَنْ یَسْتَأْذِنَ عَلَیْهِ فَأَتَاهُ یَوْماً وَ هُوَ بِأَعْلَى مَکَّةَ فَغَمَزَ بِعَقِبِهِ بِنَاحِیَةِ الْوَادِی فَانْفَجَرَ عَیْنٌ فَتَوَضَّأَ جَبْرَئِیلُ وَ تَطَهَّرَ الرَّسُولُ ثُمَّ صَلَّى الظُّهْرَ وَ هِیَ أَوَّلُ صَلَاةٍ فَرَضَهَا اللَّهُ تَعَالَى وَ صَلَّى أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ مَعَ النَّبِیِّ وَ رَجَعَ رَسُولُ اللَّهِ مِنْ یَوْمِهِ إِلَى خَدِیجَةَ فَأَخْبَرَهَا فَتَوَضَّأَتْ وَ صَلَّتْ صَلَاةَ الْعَصْرِ مِنْ ذَلِکَ الْیَوْم»؛ ابن شهر آشوب مازندرانی، محمد بن على‏، مناقب آل أبی‌طالب(ع)، ج 1، ص 46، قم، انتشارات علامه، چاپ اول، 1379ق؛ مسعودی، علی بن حسین، إثبات الوصیة للإمام علی بن أبی‌طالب، ص 116، قم، انتشارات انصاریان، چاپ سوم، 1384ش.
[2]. «انّ علیّا و جعفرا ثقتى * عند ملمّ الزمان و الکرب‏
و اللّه لا أخذل النبىّ و لا * یخذله من بنىّ ذو حسب‏
لا تخذ لا و انصرا ابن عمّکما * أخى لامّى من بینهم و أبى؛
على و جعفر محل اعتماد و مونس و غمخوار من‏ هستند؛ نزد محنت ایام و شدت آلام، و اللَّه که من فرو نگذارم جانب نبى را و او را فرو نگذارند پسران من که آن حضرت صاحب حسب و ادب است، اى پسران من فرو نگذارید او را و یارى کنید پسر عم خود را که عموی شما در میان برادران از جانب پدر و مادر برادر من است، چه عبد اللَّه و ابو طالب از یک مادر پدر بوده‏اند.
[3]. «أَوَّلُ صَلَاةٍ صَلَّاهَا رَسُولُ اللَّهِ جَمَاعَةً قَالَ مَرَّ أَبُو طَالِبٍ وَ مَعَهُ جَعْفَرٌ عَلَى نَبِیِّ اللَّهِ وَ هُوَ یُصَلِّی‏ وَ عَلِیٌ‏ عَلَى یَمِینِهِ فَقَالَ لِجَعْفَرٍ صِلْ لِجَنَاحِ ابْنِ عَمِّکَ فَتَأَخَّرَ عَلِیٌّ وَ قَامَ مَعَهُ جَعْفَرٌ وَ تَقَدَّمَهُمَا رَسُولُ اللَّهِ فَأَنْشَأَ أَبُو طَالِبٍ شِعْرا»؛ ابن طاووس، علی بن موسی، الطرائف فی معرفة مذاهب الطوائف، محقق، مصحح، عاشور، علی، ج 1، ص 305، قم، نشر خیام، چاپ اول، 1400ق؛ شیخ صدوق، الامالی، ص 508، تهران، کتابچی، چاپ ششم، 1376ش.
[4]. قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، محقق، مصحح، موسوی جزائری، سید طیب،‏ ج 1، ص 378، قم، دار الکتاب، چاپ سوم، 1404ق.
[5]. طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری بأعلام الهدی، ص 36 - 37، تهران، دار الکتب الاسلامیة، چاپ سوم، 1390ق؛ قطب الدین راوندی، سعید بن هبة الله، قصص الأنبیاء(علیهم السلام)، محقق، مصحح، عرفانیان یزدی، غلامرضا، ص 318، مشهد، مرکز پژوهش‌های اسلامی، چاپ اول، 1409ق؛ اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمة فی معرفة الأئمة، محقق، مصحح، رسولی محلاتی، هاشم، ج 1، ص 88، تبریز، نشر بنی هاشمی، چاپ اول، 1381ق.
[6] . سیر اعلام النبلاء، ج1، ص333.
[7]. الطرائف فی معرفة مذاهب الطوائف، ج ‏1، ص 305.
[8] . اوّلکم ورودا علی الحوض اوّلکم اسلاما علی بن ابیطالب:- ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفه الاصحاب، چاپ اول، بیروت، داراحیا التراث العربی، 1328 ه.ق، ج 3، ص 28.- ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، تحقیق: محمد ابوالفضل ابراهیم، چاپ اول، قاهره، داراحیا الکتب العربیه، 1378ه.ق، ج 13، ص 119.با همین مضمون:- الحاکم النیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، تحقیق و اعداد: عبدالرحمن المرعشی، چاپ اول، بیروت، دارالمعرفه، 1406 ه.ق، ج 3، ص 17.
[9] . استنبی النبی یوم الاثنین و صلی علی یوم الثلاثا:- ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفه الاصحاب، چاپ اول، بیروت، داراحیا التراث العربی، 1328 ه.ق، ج 3، ص 32.- ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، بیروت، دارصادر، 1399 ه.ق، ج 2، ص 57.این حدیث را حاکم نیشابوری از دو طریق به صورت «نبی رسول الله...» نقل کرده است.(المستدرک علی الصحیحین، تحقیق و اعداد عبدالرحمن المرعشی، چاپ اول، بیروت، دارالمعرفه، 1406 ه.ق، ج 3، ص 112.
[10] . و لم یجمع بیت واحد یومئذ فی الاسلام غیر رسول الله ـ صلی الله علیه و آله ـ و خدیجه و انا ثالثهما، اری نور الوحی و الرساله واشم ریح النبوه (نهج البلاغه، صبحی صالح، خطبه 192).
[11] . اللهم انی اول من اناب، و سمع و اجاب،لم یسبقنی الا رسول الله ص بالصلوه. (همان کتاب، خطبه 131)
[12] . طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، بیروت دارالقاموس الحدیث، بی تا، ح 2، ص.312 الکامل، ح 2، ص 57.
[13] . به مآخذ زیر نگاه کنید:- ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، تحقیق: محمد ابوالفضل ابراهیم، چاپ اول، قاهره، داراحیا الکتب العربیه، 1378 ه.ق، ج 13، ص 226.- طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، بیروت، دارالقاموس الحدیث، (بی تا) ج 2، ص.212 (با اندکی اختلاف در لفظ.)- ابن ابی الحدید در همان کتاب این قضیه را از قول عبدالله بن مسعود نیز نقل کرده است که او نیز در سفر به مکه شاهد چنین صحنه ای بوده است.

[14]-ترجمه امام علىّ بن ابى طالب از ابن عساکر: ج 1، ص 60 و 64.(چهل داستان و چهل حدیث از امام علی علیه السلام، حجه الاسلام و المسلمین عبدالله صالحی)